 |
|
|
|
|
Okolice Pomiechówka
Pomiechówek to niewielka wieś w województwie mazowieckim, położona około 40 km na północny zachód od Warszawy.
 | Położenie Pomiechówka na tle
województwa mazowieckiego
|
Choć nie jest
popularnym punktem wypadowym dla turystów, jednak możemy tu spotkać
pasjonatów geologii. W okolicach Pomiechówka zachowały się bowiem liczne formy polodowcowe ukształtowane w czasie zlodowacenia środkowopolskiego, liczące więc przeszło 100 tysięcy lat.
Mimo, iż bardziej nadgryzione zębem czasu, niż formy pochodzące z okresu najmłodszego zlodowacenia
na Mazurach czy Pomorzu (24-16 tys. lat temu), świetnie nadają się na poglądową lekcję geomorfologii. Jest to propozycja odpowiednia zwłaszcza dla mieszkańców stolicy i okolic, gdyż w bliskim sąsiedztwie Warszawy są to jedne z najlepiej zachowanych śladów różnorakiej działalności lodowca.
 | Głazy narzutowe można spotkać w lesie,
przy drodze, na polu |
Głazy narzutowe
Na północny zachód od wsi znajdują się skupiska głazów narzutowych (patrz: mapka w dalszej części artykułu). Możemy je znaleźć w lesie, na polach i przy drogach.
Ich obecność świadczy o tym, że obszar ten pokrywał lądolód. Głazy przywędrowały wraz z nim z dalekiej Skandynawii.
Następujące potem ocieplenie klimatu spowodowało, że lądolód się stopił, a wielkie kamienie pozostały jako świadectwo epoki lodowcowej.
O postoju czoła lądolodu w tym rejonie świadczy też obecność moreny czołowej, czyli wału utworzonego przez materiał pozostawiony z przodu lodowca. Wał ten stoi na drodze rzeki Wkry, która, by ominąć przeszkodę zmienia swój południowy bieg, skręcając na wschód. Kiedy powstawało koryto Wkry, a warto dodać, że na znacznej części swojego obecnego biegu płynie ona
swą dawną doliną, tereny na zachód pokrywał jeszcze lądolód, toteż topniejące wody mogły odpływać jedynie w kierunku przeciwnym. Odcinek rzeki ciągnący się wzdłuż moreny czołowej jest bardzo malowniczy, gdyż z jednej strony brzeg jest stromy i wysoki na 20 m, z drugiej zaś płaski, zalewowy. W miejscu tym utworzono rezerwat krajobrazowy "Dolina Wkry", właśnie ze względu na unikatowy charakter rzeki.
 | Rezerwat "Dolina Wkry".Brzeg z lewej strony
jest płaski, z prawej zaś stromy,
utworzony przez wzgórza morenowe
|
|  | Dawna dolina rzeki polodowcowej
w okolicach Torunia Włościańskiego
obecnie wypełniana wodą jedynie
w okresie roztopów i ulew
|
|
Na północ od Pomiechówka leży Toruń Włościański, wieś, przez którą przebiega dolina o podmokłym dnie. Skąd takie ukształtowanie terenu, skoro obecnie nie ma tam żadnej rzeki?
Otóż kiedyś płynęła tędy woda z topniejącego lądolodu. Dziś, szczególnie na wiosnę, w zagłębieniu będącym dawnym korytem rzeki nadal gromadzi się woda. Pochodzi ona z topniejącego śniegu i spływa na dno doliny z wyżej położonych pól i łąk.
Sama dolina obniża się w kierunku zachodnim i uchodzi do doliny rzeki Wkry.
 | Występowanie form geomorfologicznych w okolicach Pomiechówka
|
A skąd się wziął stożek napływowy?
Po okresie zlodowaceń klimat stopniowo się ocieplał, aż 5-6 tys. lat temu było nawet cieplej, niż obecnie. Więcej też było opadów. Korytem rzeki Wkry płynęło wówczas dużo wody. Dzięki swej sile transportowej niosła ona dużo osadów. W dalszym biegu Wkra - rzeka o wąskim korycie i sporym spadku, wpływała na płaski taras zalewowy szerokiej rzeki Narwi. Tam spadek rzeki był mniejszy i zdolność przenoszenia materiału skalnego spadała, wskutek czego osadzał się on na dnie, tworząc tzw. stożek napływowy. | Stożek napływowy Wkry - widok od strony
Modlina
|
Stożek stanowił przeszkodę dla napływających mas wody, dlatego Wkra szeroko się rozlewała, zaś koryto Narwi odsunęło się na południe w wyniku gromadzenia się w stożku osadów. Resztki tego dawnego koryta funkcjonują obecnie jako starorzecza, które możemy zobaczyć koło Okunina i Góry.
Gdy ilość opadów zmalała, spadła siła transportowa Wkry (płynęło nią mniej wody). Wskutek tego procesy akumulacyjne osłabły, stożek przestał narastać. Zaczęły przeważać procesy erozyjne Narwi, która stopniowo wracała do swojego dawnego koryta.
Obecnie Narew jest już oddalona o 2 km na północ od starorzeczy. Sam stożek napływowy Wkry mierzy 5 kilometrów szerokości i rozciąga się od Modlina na zachodzie, po Czarnowo na wschodzie.
 | Jezioro Góra - starorzecze Narwi
|
|  | | Zagłębienie okresowo wypełniane wodą - starorzecza Narwi w okolicach Okunina |
|
Sławomir Lamparski
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa
|
|
