Jesteś tutaj: Strona główna » Zielniki » Jak wykonać zielnik?
Jak wykonać zielnik?
Botanika w kulturze
Rok według roślin
Intrygujące rośliny
Konkurs
Gry i zabawy

 

Instrukcja wykonania

1.    Ważne uwagi
  • rośliny do zielników nie mogą pochodzić z rezerwatów, parków narodowych i innych miejsc, gdzie prawo zabrania ich zbioru.
  • nie wolno zbierać gatunków chronionych i zagrożonych wyginięciem.
  • przed zerwaniem rośliny należy rozważyć, czy w najbliższej okolicy jest więcej okazów tego gatunku. Nawet niektóre chwasty są obecnie bardzo rzadko spotykane. Wyrwanie jedynego okazu może przyczynić się do wyginięcia gatunku na danym stanowisku.  
  • do konkursu „Odkryj świat przekornych roślin” można zbierać chwasty z pól, działek, ogrodów, a także spomiędzy płytek chodnikowych, stacji kolejowych i innych miejsc, gdzie występujące rośliny człowiek traktuje jako chwasty. Pospolite rośliny mogą być bardzo cennymi okazami zielnikowymi!

2.  Potrzebny sprzęt  
Wygodnie jest używać ramek/ autor: Hanna Leśniewska
Wygodnie jest używać ramek
  • w teren warto zabrać teczkę (powinna być większa niż standardowy rozmiar A4. Można ją wykonać własnoręcznie z grubego kartonu lub sklejki), z gazetami dopasowanymi do rozmiaru teczki. Gazety służą do wkładania w nie zebranych roślin. Lepiej nie używać w tym celu czasopism kolorowych, gdyż znacznie gorzej wchłaniają wilgoć.
  • rośliny można zbierać także do ramek z drucianą siatką (trzeba je wykonać samodzielnie, jednak warto to zrobić, gdyż świetnie nadają się później do suszenia okazów). W ostateczności można użyć dużych zeszytów.
  • praktyczne są małe kartki papieru, na których trzeba zapisać gdzie i kiedy roślina została zebrana, a następnie włożyć w gazetę z okazem.
  • przydatny może być scyzoryk (przecinanie zdrewniałych łodyg) i mała łopatka do podważenia korzeni.

3. Wybór roślin i sposób ich zbierania
  • zbierać należy roślinę lub jej część (w przypadku drzew) posiadającą jak najwięcej charakterystycznych organów: łodygę, liście (także odziomkowe, nawet jeśli są uschnięte), kwiaty, owoce, a w przypadku roślin pospolitych (zwłaszcza jednorocznych) także korzeń. Dawniej zawsze zalecano pozyskiwanie rośliny z korzeniem, jednak z uwagi na ochronę roślin i ich stanowisk, należy za każdym razem rozważyć taką decyzję.
  • należy zbierać rośliny o typowym wyglądzie, a unikać zbioru roślin zdeformowanych, uszkodzonych, opanowanych przez pasożyty, chyba że zależy nam na pokazaniu zmienności gatunku (np. jego minimalnych lub maksymalnych rozmiarów) lub jakiś zmian chorobotwórczych. Wówczas informację o tym dołączamy do okazu.
  • nie powinno się zbierać roślin po deszczu.

4.  Przygotowanie do suszenia i suszenie
             
Długie łodygi  trzeba załamać/ autor: Marta Karpicka - Antczak
Długie łodygi trzeba załamać
Do kopertek wkłada sie np. nasiona, korę, listki/ autor: Marta Karpicka - Antczak
Do kopertki włożono korę
  • korzenie trzeba starannie otrzepać z ziemi.
  • łodygę okazów większych niż gazeta, należy zagiąć w kilku miejscach, uprzednio je miażdżąc – po to, aby uniknąć rozerwania tkanki. Jeśli łodyga jest długa i mocno ulistniona można ją pociąć na kilka części. Należy przy tym uważać, aby nie pomylić fragmentów różnych roślin.
  • susząc roślinę warto rozłożyć starannie wszystkie liście, część z nich odwracając spodnią stroną, ponieważ często różni się ona od strony wierzchniej. Także niektóre kwiaty warto tak otworzyć, by widać było słupki, pręciki. Dzięki temu łatwiej będzie później oznaczyć okaz.
  • poszczególne części rośliny należy układać tak, by zachować  naturalne ustawienie liści, pędów, kwiatów (np. kwiaty zwieszone powinny być zwieszone itd.)
  • rośliny należy suszyć w przewiewnym, suchym miejscu, często zmieniając gazety (na początku codziennie, potem rzadziej). Muszą być mocno ściśnięte (najlepiej nadają się do tego celu ramki z ażurową, drucianą siatką, które związuje się sznurkiem). Przyciśnięcie ciężkimi przedmiotami nie zapewnia właściwej wentylacji i wymaga częstszej wymiany gazet.
  • odpadające w trakcie suszenia kwiaty, nasiona, pojedyncze liście, warto umieścić w małych kopertach przy zebranym okazie.

5. Dane
Już w trakcie zbioru trzeba zapisać pewne informacje :
  • datę zbioru – rok, miesiąc i dzień (np. 2009.07.23).
  • miejsce zbioru (np. Pruszków koło Warszawy) i informacje o siedlisku (np. wilgotna łąka kośna w pobliżu torów, między słupkami kolejowymi nr 480 i 481). Im dokładniejszy opis siedliska, tym lepiej.
  • jeśli dysponujemy odbiornikiem GPS – współrzędne geograficzne (dane te można także odczytać z dokładnej mapy).
  • Informacje powyższe uzupełnia się później przy sporządzaniu etykiet zielnikowych o następujące dane:
  • łacińską nazwę gatunkową rośliny. Warto także podać nazwę polską, a nawet nazwę ludową, o ile istnieje. Im szybciej spróbujemy oznaczyć roślinę, tym będzie to łatwiejsze. Można jeszcze w terenie, o ile dysponujemy kluczem do oznaczania, można bezpośrednio po powrocie do domu. Wysuszone rośliny jest znacznie trudniej oznaczyć do gatunku!
  • imię i nazwisko osoby zbierającej (w skrócie leg. od łacińskiego legit = zebrał) i osoby oznaczającej (w skrócie det. od łacińskiego determinavit = oznaczył). Często jest to ta sama osoba.
                              
etykieta wzorcowa
         Przykład prawidłowo wypełnionej etykiety


6.  Przygotowanie do naklejania
Przed przystąpieniem do naklejania okazu  warto przygotować:
Przygotowanie do naklejania/ autor: Marta Karpicka - Antczak
Przygotowanie do naklejania
•    arkusz kartonu o wymiarach mniej więcej formatu A3 (30 cm x 42 cm).
•    etykiety (patrz wyżej).
•    paski papieru do smarowania klejem lub taśmę pakową tj. papierową taśmę jednostronnie pociągniętą suchym klejem (do przyklejania nie nadaje się przezroczysta taśma klejąca!).
•    nożyczki i klej.
•    maczankę tj. małą gąbkę zwilżoną wodą, jeśli paski do przyklejenia roślin wykonaliśmy z papierowej taśmy pociągniętej suchym klejem.


7.  Sposób naklejania

Okaz prawidłowo naklejony/ autor: Marta Karpicka - Antczak
Okaz prawidłowo naklejony
  • do przyklejania nadają się tylko rośliny całkowicie wysuszone.
  • w pierwszej kolejności przykleja się w prawym dolnym rogu arkusza etykietę (najlepiej z wydrukowanymi lub z czytelnie przepisanymi danymi).
  • następnie trzeba rozplanować ułożenie roślin na arkuszu w sposób estetyczny. Może to być jeden większy, lub kilka drobnych okazów tego samego gatunku, o ile były zebrane w tym samym miejscu i czasie.
  • do naklejenia okazu używa się przygotowanych wcześniej paseczków samoprzylepnego papieru lub taśmy z suchym klejem.
  • paski nie powinny być za długie, lepiej mocować dwa sąsiadujące elementy dwoma paskami krótszymi, niż jednym długim.
  • zaleca się używanie różnej szerokości pasków, szerszych do grubszych elementów, węższych do delikatniejszych.
  • roślinę należy przykleić w „strategicznych” miejscach (np. za łodygę, nie za końce listków).
  • nie powinno się zasłaniać  charakterystycznych części rośliny (np. kwiatów), aby umożliwić oznaczenie rośliny innej osobie.
  • naklejone okazy należy trzymać w miejscu suchym i przewiewnym, np. w pudle kartonowym lub w osobnych teczkach związanych sznurkiem.

8. Rady na koniec
Jeśli pomimo naszej instrukcji natrafisz na jakieś problemy lub chcesz założyć własny zielnik i samodzielnie przechowywać  rośliny – napisz do nas lub sięgnij po wskazówki do literatury:
Drobnik J. 2007. Zielnik i zielnikoznawstwo. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Co nowego w portalu

150 lat obserwacji przyrody w USA – wcześniejsze zakwitanie roślin
Projekt płazowy
Rośliny Świąt Bożego Narodzenia
Pomóż tworzyć fenologiczną mapę Polski, zostań obserwatorem przyrody !
Z cyklu "Botanika w literaturze i sztuce" - "Przedwiośnie" jako Zielnik Żeromskiego
Pytania do eksperta
Kto nas ustrzeże przed powodzią ?
Fiordy w pigułce
Namorzynowe puzzle
Flora dawnych Pienin
Rośliny Wielkanocy
W czerwcu czerwce na czerwcu
Tajemnice kwiatu paproci
Okolice Pomiechówka
Kolibry na Alasce czyli ciepłe nazwy - zimne adresy
Wyniki konkursu
Zwycięzcy Konkursu
Święto Niepodległości okiem botanika
Klimat a sezonowe opadanie liści
Dary Trzech Króli
Walentyki
Przebiśnieg – wiara w odrodzenie
Prima Aprilis
Pojezierze Gostynińskie
Lipa niejedno ma imię
Wrzesień, wrzosy i wrzosowate
Cena genów
Gorące puzzle
Endemity a relikty
Figa i jej słodkie tajemnice
Skrzydlate miasto
Akcja: czeremcha amerykańska
Tajemnice krypt jasnogórskich
Ziarno prawdy o orkiszu
Lecą, lecą... paździerze
Bagnica - jedyna w swoim rodzaju
O jemiole pod jemiołą
Jak sasanka została zawilcem
Święto Zmarłych
Andrzejki
Powsin zaprasza
Lato w Powsinie
Green Card
Powsin zaprasza na Piknik Naukowy
Rośliny owadożerne zapraszają do Powsina
Murawy kserotermiczne - czas żniw
Jesień w Powsinie
Pogromcy much zapraszają do Powsina
150 urodziny Marii Curie-Skłodowskiej w Powsinie - koncert wśród kwiatów
Na ratunek ptakom
Poznaj zieloną Warszawę - wycieczka z przewodnikiem
W poszukiwaniu utraconego krajobrazu
Niezłe Ziółka
Listopadowe botanizowanie
Zima w Powsinie
Szukamy współpracowników!
Od prehistorii

Powstawanie kontynentów
Geologia ziem polskich
Temperatura
Wegetacja
Klimat a rozwój cywilizacji
Świadectwa
zmian klimatu


Geomorfologia - formy
Geomorfologia - regiony
Paleobotanika
Przyroda a klimat
Endemity a relikty
Zadania
Zostań
obserwatorem


Fenologia
Ochrona czynna muraw kserotermicznych
Porosty
Projekt płazowy
Mapa
Poradniki
Bioindykacja
i adaptacje


Bioindykacja
Adaptacje
Gry i zabawy
Zielniki

Jak wykonać zielnik?
Botanika w kulturze
Rok według roślin
Intrygujące rośliny
Konkurs
Gry i zabawy
Program

Ankieta - nauczyciele
Ankieta - uczniowie
Rozwijajmy razem portal
Uwagi - odpowiedzi
Kontakt

Słownik

Mapa serwisu

Szukaj

Partnerzy programu
Logo Fundusz
Logo Zielnik UW
Logo Biologia UW
Logo internet ART
Szkoła festiwalu nauki
© 2009 - 2024 Zielnik Wydziału Biologii UW; wszelkie prawa zastrzeżone