 |
|
|
|
|
Odwrócenie ról płciowych
Doskonałym przykładem odwrócenia ról płciowych są niektóre siewkowate: złotosłonki Rostratula, długoszpony Jacana, płatkonogi Phalaropus, brodźce plamiste Actitis maculataczy czy mornele Charadrius morinellus. Duże, barwne i agresywne samice walczą o małych, zahukanych i szaroburych samców oraz o terytoria. Samica tokuje, składa jaja, ale to samiec je wysiaduje, a później wodzi pisklęta, gdyż samica zostawia go z młodymi na głowie.
Andrzej Kruszewicz w I tomie "Ptaków Polski" dowodzi, że takie zwyczaje wielu siewkowatych wiążą się z alokacją zasobów i ich biotopem (tundrą dalekiej północy lub turniami wysokich gór). Pani siewka może złożyć najwyżej 4 jaja w jednym lęgu. Aby zmaksymalizować liczbę potomstwa musi ponawiać lęgi jak najczęściej, a równocześnie zdrowo się odżywiać. W tundrze północnej czy górskiej o pokarm trudno, poza tym jest zimno, zatem najlepsza droga do zwiększenia liczby potomstwa to wysiadywanie jaj przez samce, przy jednoczesnym intensywnym żerowaniu samic (wolnych ma się rozumieć od obowiązków macierzyńskich jak wysiadywanie jaj i wodzenie piskląt). Skoro samica żyje jak samiec, to i walczy jak samiec, wygląda jak samiec itd. Teoria Kruszewicza nie tłumaczy jednak, skąd odwrócenie ról płciowych u tropikalnych złotosłonek i długoszponów? Na dalekiej Północy dobrze sprawdzają się też inne strategie np: równouprawnienie samców i samic jak u innych siewkowatych czy u pingwinów.
Krebs i Davies we "Wprowadzeniu do ekologii behawioralnej" wskazują na swoiste dla siewkowatych, a niemożliwe do obejścia ekofizjologiczne ograniczenie wielkości pojedynczego lęgu do 4 jajek. Ich zdaniem siewkowatym wcale nie brakuje pokarmu, przeciwnie - mają go w bród (w czasie arktycznego lata bezkręgowce dostępne są 24h na dobę z uwagi na dzień polarny, natomiast nie potrafią produkować większej ilości jaj/piskląt choć bardzo by "chciały". Sposobem na obejście tego problemu jest częste ponawianie lęgu. A ponawiać lęgi można gdy ma się wsparcie ojca dzieci. Samica może mieć 4 młode jak ma tylko 1 partnera, lub do 20 młodych jak ma pięciu mężów, z których każdy wysiedzi po 4 jajka i wychowa 4 małe. Samiec się nie rozdwoi i nie wysiedzi 8 jajek.
U dalekich krewnych naszych myszołowów - amerykańskich ślimakojadów czerwonookich Rostrhamus sociabilis pisklęta mogą być porzucone albo przez matkę, albo przez ojca. Kto pierwszy, ten lepszy (z moralnego punktu widzenia: gorszy).
|
|
