Jesteś tutaj: Strona główna » Zostań obserwatorem » Poradniki » Poradnik do obserwacji meteorologicznych
Fenologia
Ochrona czynna muraw kserotermicznych
Porosty
Projekt płazowy
Mapa
Poradniki
Poradnik do obserwacji meteorologicznych

 

Jak prowadzić obserwacje meteorologiczne?


Źródłem wiadomości o pogodzie i klimacie są obserwacje i pomiary wykonywane w terenie. Dla celów naukowych i prognozowania pogody dokonuje się ich na stacjach meteorologicznych. Najczęściej mierzy się temperaturę i wilgotność powietrza, opady atmosferyczne, ciśnienie atmosferyczne, kierunek i prędkość wiatru. Ponadto prowadzi się obserwacje zachmurzenia oraz zjawisk atmosferycznych. Do badań tych stosowana jest różnorodna aparatura, która powinna odznaczać się prostą konstrukcją, niewielkimi rozmiarami, odpornością na wpływy atmosfery i właściwą czułością i dokładnością. Aby zapewnić porównywalność wyników, obserwacje i pomiary należy wykonywać w podobnych warunkach, w miejscu, na które nie ma wpływu najbliższe otoczenia. Takim miejscem na stacji meteorologicznej jest ogródek meteorologiczny – poletko z klatką meteorologiczną, w której umieszcza się większość aparatury pomiarowej (termometry, psychrometry służące do mierzenia wilgotności powietrza, rejestratory itp.). W ogródku meteorologicznym ustawione są też deszczomierz i wiatromierz. Pomiaru ciśnienia atmosferycznego dokonuje się natomiast w pomieszczeniu – pokoju obserwatora.
Podstawowym warunkiem porównywalności pomiarów jest wykonywanie ich w tym samym czasie. Częstość i terminy obserwacji są różne w zależności od rodzaju stacji meteorologicznej. Na stacjach synoptycznych (pracujących dla potrzeb prognozowania pogody) wykonuje się je co godzinę, na stacjach klimatologicznych – trzy razy na dobę: o godzinie 7, 13 i 19 CET (czasu środkowoeuropejskiego).
„Własne” pomiary i obserwacje można wykonywać w sposób odbiegający od standardowych zasad. Obecnie na rynku dostępne są proste przyrządy do pomiaru różnych elementów pogody (np. tzw. stacje pogody). Ważne, aby obserwacje były wykonywane systematycznie, w tym samym czasie i miejscu przez dłuższy okres.
Temperatura powietrza. Temperaturę można mierzyć termometrem zaokiennym lub elektronicznym, którego czujka umieszczona jest na zewnątrz. Przyrząd powinien być osłonięty przed działaniem bezpośredniego promieniowania słonecznego (najlepiej od strony północnej budynku). Odczyty termometru powinny odbywać się kilka razy na dobę, najlepiej o godz. 7, 13 i 19 – tak jak na stacjach meteorologicznych. Jeśli termometr elektroniczny rejestruje najwyższą i najniższą temperaturę w ciągu doby, można uzupełnić tymi informacjami pomiary temperatury. Na ich podstawie da się obliczyć średnią dobową temperaturę powietrza – podobnie jak na stacji meteorologicznej – wg wzoru:
tśr = (t7 + t19 + tmin. + t maks.) : 4
gdzie:     t7 i t19 – temperatura o godzinie 7 i 19
tmin. – temperatura minimalna
tmaks. – temperatura maksymalna
Wielkość zachmurzenia i rodzaj chmur. Stopień zachmurzenia to powierzchnia nieba pokryta chmurami. Ocenia się go wg skali od 0 do 8 (0 – niebo bezchmurne, 8 – pełne zachmurzenie). Np. jeśli chmury zakrywają 2/8 części nieba (czyli jedną czwartą), to stopień zachmurzenia = 2, jeśli połowę (4/8), to stopień = 4. Rodzaj chmur określa się po ich wyglądzie i wysokości występowania. Profesjonalna klasyfikacja wyróżnia cztery rodziny, a w nich dziesięć rodzajów chmur:
Piętro wysokie – Cirrus, Cirrostratus, Cirrocumulus,
Piętro średnie – Altostratus, Altocumulus,
Piętro niskie – Stratus, Stratocumulus, Nimbostratus,
Chmury o rozciągłości pionowej – Cumulus, Cumulonimbus.
Można też stosować popularne nazewnictwo, np. chmura pierzasta, kłębiasta, warstwowa, deszczowa, burzowa, itp.
Opad atmosferyczny. Rolę prostego deszczomierza może spełniać np. metalowa puszka o średnicy około 16 cm, przymocowana do słupka. Deszczomierz powinien być umieszczony w miejscu odsłoniętym, na wysokości 1 m nad poziomem gruntu. Pomiaru opadu dokonuje się raz na dobę w porannym terminie obserwacji. Wodę z deszczomierza należy przelać do szklanego naczynia z naniesioną skalą objętości (menzurki) i określić ilość opadu. W przypadku opadu śniegu najpierw należy go stopić. Rodzaj opadu (deszcz, mżawka, śnieg itp.) ustala się na podstawie obserwacji w ciągu doby.
Ciśnienie atmosferyczne. Ciśnienie atmosferyczne mierzy się za pomocą barometru. Bardzo popularne są też ścienne aneroidy, które można wykorzystać do tych pomiarów. Skala wartości wyrażona jest w hektopaskalach (hPa) lub milimetrach słupa rtęci. Należy pamiętać, że 750 mm odpowiada 1000 hPa.
Kierunek i prędkość wiatru. Kierunek wiatru to strona horyzontu, z której on wieje, a więc wiatr północny wieje z północy na południe, zachodni – z zachodu na wschód itd. Prosty wiatromierz można wykonać, przymocowując do patyczka wstążeczkę lub nitkę, którą wiatr swobodnie będzie poruszać. Patyczek można umieścić na stałe na podstawce z zaznaczonymi na niej stronami świata. Prędkość wiatru mierzy się anemometrem w m/s lub km/h. Można też oceniać ją szacunkowo. Do tego celu służy skala Beauforta.
 
Zjawiska meteorologiczne. Oprócz pomiarów w określonych porach doby powinno się przez cały czas zwracać uwagę na to, co dzieje się w atmosferze, czyli na zjawiska atmosferyczne (np. rodzaj opadu, rosa, szron, mgła, burza, itp.). W miarę możliwości należy zanotować czas wystąpienia tego zjawiska i długość jego trwania. Rodzaj zjawisk można zapisywać (tak jak na stacji meteorologicznej) specjalnymi symbolami, jak na przykład:

Autor: Krzysztof Olszewski











Wyniki pomiarów i obserwacji należy zapisywać systematycznie w specjalnym notatniku (dzienniku pogody). Można do tego celu opracować specjalne tabelki (tabelka do pobrania).
Prowadzone przez dłuższy czas obserwacje meteorologiczne mogą być przydatne do wyjaśnienia zależności między zjawiskami atmosferycznymi oraz wpływu pogody na otaczający świat (fenologia). Własne spostrzeżenia można wykorzystać do prognozowania zmian pogody na najbliższe dni.
Dr Krzysztof Olszewski
Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW
Co nowego w portalu

150 lat obserwacji przyrody w USA – wcześniejsze zakwitanie roślin
Projekt płazowy
Rośliny Świąt Bożego Narodzenia
Pomóż tworzyć fenologiczną mapę Polski, zostań obserwatorem przyrody !
Z cyklu "Botanika w literaturze i sztuce" - "Przedwiośnie" jako Zielnik Żeromskiego
Pytania do eksperta
Kto nas ustrzeże przed powodzią ?
Fiordy w pigułce
Namorzynowe puzzle
Flora dawnych Pienin
Rośliny Wielkanocy
W czerwcu czerwce na czerwcu
Tajemnice kwiatu paproci
Okolice Pomiechówka
Kolibry na Alasce czyli ciepłe nazwy - zimne adresy
Wyniki konkursu
Zwycięzcy Konkursu
Święto Niepodległości okiem botanika
Klimat a sezonowe opadanie liści
Dary Trzech Króli
Walentyki
Przebiśnieg – wiara w odrodzenie
Prima Aprilis
Pojezierze Gostynińskie
Lipa niejedno ma imię
Wrzesień, wrzosy i wrzosowate
Cena genów
Gorące puzzle
Endemity a relikty
Figa i jej słodkie tajemnice
Skrzydlate miasto
Akcja: czeremcha amerykańska
Tajemnice krypt jasnogórskich
Ziarno prawdy o orkiszu
Lecą, lecą... paździerze
Bagnica - jedyna w swoim rodzaju
O jemiole pod jemiołą
Jak sasanka została zawilcem
Święto Zmarłych
Andrzejki
Powsin zaprasza
Lato w Powsinie
Green Card
Powsin zaprasza na Piknik Naukowy
Rośliny owadożerne zapraszają do Powsina
Murawy kserotermiczne - czas żniw
Jesień w Powsinie
Pogromcy much zapraszają do Powsina
150 urodziny Marii Curie-Skłodowskiej w Powsinie - koncert wśród kwiatów
Na ratunek ptakom
Poznaj zieloną Warszawę - wycieczka z przewodnikiem
W poszukiwaniu utraconego krajobrazu
Niezłe Ziółka
Listopadowe botanizowanie
Zima w Powsinie
Szukamy współpracowników!
Od prehistorii

Powstawanie kontynentów
Geologia ziem polskich
Temperatura
Wegetacja
Klimat a rozwój cywilizacji
Świadectwa
zmian klimatu


Geomorfologia - formy
Geomorfologia - regiony
Paleobotanika
Przyroda a klimat
Endemity a relikty
Zadania
Zostań
obserwatorem


Fenologia
Ochrona czynna muraw kserotermicznych
Porosty
Projekt płazowy
Mapa
Poradniki
Bioindykacja
i adaptacje


Bioindykacja
Adaptacje
Gry i zabawy
Zielniki

Jak wykonać zielnik?
Botanika w kulturze
Rok według roślin
Intrygujące rośliny
Konkurs
Gry i zabawy
Program

Ankieta - nauczyciele
Ankieta - uczniowie
Rozwijajmy razem portal
Uwagi - odpowiedzi
Kontakt

Słownik

Mapa serwisu

Szukaj

Partnerzy programu
Logo Fundusz
Logo Zielnik UW
Logo Biologia UW
Logo internet ART
Szkoła festiwalu nauki
© 2009 - 2024 Zielnik Wydziału Biologii UW; wszelkie prawa zastrzeżone