Jesteś tutaj: Strona główna » Świadectwa zmian klimatu » Przyroda a klimat » Kolibry na Alasce
Geomorfologia - formy
Geomorfologia - regiony
Paleobotanika
Przyroda a klimat
Kolibry na Alasce
Endemity a relikty
Zadania

 

Przebieg pasm górskich a globalne zmiany klimatu

Kolibry na Alasce czyli ciepłe nazwy - zimne adresy

Czy na Alasce można spotkać kolibry? Cóż to za pytanie?!
Koliber - Rudaczek północny (Selasphorus rufus) zalatuje na Alaskę/ źródło: Wikipedia
Rudaczek północny dobrze znosi mroźne
powietrze Alaski 
Wydaje się to absurdalne, jednak odpowiedź brzmi – tak! Na południowo-zachodnim wybrzeżu Alaski gniazdują  rudaczki północne Selasphorus rufus, średniej wielkości kolibry o charakterystycznym, rdzawoczerwonym gardle. Rudaczek północny spotykany jest wzdłuż całego zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej: od Kalifornii, przez Oregon, Kanadę, aż po południowe hrabstwa Alaski. Na zimę odlatuje dalej na południe, do Ameryki Środkowej, głównie do stanu Guerrero w pd-zach. Meksyku.
Kaktusy nie sięgają tak daleko na północ jak kolibry, jednak pojedyncze gatunki trafiają się i w Kanadzie żywicą pachnącej, gdzie muszą niekiedy przetrwać temperaturę do -30°C. Najdalej na północ sięga Little prickly pear czyli opuncja łamliwa Opuntia fragilis (w Albercie, wschodnim Ontario zbliża się do Kręgu Polarnego). Tworzy ona niskie, rozgałęzione kępy złożone z wielu okrągławych członów, przypominających nieco główki kapusty albo zwarte rozety rojników.
Opuncja łamliwa ( Opuntia fragilis) ma kształty przypominające rozetę/ Źródło: Wikipedia
Opuncja łamliwa swoją nazwę zawdzięcza
łatwości, z jaką można oddzielić
fragmenty jej łodyg
Jesienią okazy opuncji łamliwej marszczą się i kurczą wskutek odparowania niemal całego zapasu wody, co pozwala im przetrwać zimowe mrozy (w przeciwnym wypadku kryształy lodu rozsadziłyby roślinę od środka, dziurawiły ściany i błony komórkowe, powodowały skokowe zmiany pH).
Do Kanady zalatywały nawet papugi karolińskie, zanim nie wymarły w 1918 r.

Inną niespodzianką, jaką można spotkać od Alaski po północną Kalifornię, jest cyprysik nutkajski Chamaecyparis nootkatensis. Botaników i geografów od początku zdumiewał fakt występowania na tak dalekiej północy przedstawiciela typowo śródziemnomorskiej, generalnie ciepłolubnej rodziny cyprysowatych, toteż głowili się do jakiego rodzaju zaliczyć tego odmieńca?
Cyprysik nutkajski ( Chamaecyparis nootkanensis) - mrozoodporny kuzyn cyprysów/ Żródło: Wikipedia
Cyprysik nutkajski -
odmieniec w świecie
ciepłolubnych
cyprysowatych
Uznanie go za prawdziwy cyprys Cupressus nie mieściło im się w głowach, ale zaliczenie go do rodzajów: złotocyprys Xanthocyparis, cyprysik Chamaecyparis lub cyprzyk Callitropsis, też ich nie mogło uspokoić na dłużej. Tak czy inaczej nutkajski iglak krzyżuje się z cyprysem wielkoszyszkowym Cupressus macrocarpa dając niezwykle cenioną roślinę ozdobną – cyprysowiec Leylanda xCupressocyparis leylandii, co stanowi dodatkowy argument, za uznaniem, że to jednak cyprys, niezwykle mrozoodporny, dziwaczny, ale stojący blisko typowych cyprysów, które rozczulały Horacego:

„A z drzew, co je dziś sadzisz w swym ogródku,
Żadne do grobu ciebie nie powiodą,
Chyba cyprysy jedne, drzewa smutku”

a Mickiewicza raczej nudziły:

„(…) zachwalany cyprys, długi, cienki, chudy?
Co zdaje się być drzewem nie smutku, lecz nudy?
Mówią, że bardzo smutnie wygląda na grobie:

Jest to jak lokaj Niemiec we dworskiej żałobie,
Nie śmiejący rąk podnieść, ani głowy skrzywić,

  Aby się w etykiecie niczym nie sprzeciwić”.

Kwietnym symbolem zachodnich prowincji Kanady (Nowej Fundlandii i Labradoru) jest kapturnica purpurowa Saracenia purpurea, występujący najdalej na północy przedstawiciel niezwykle ciekawego rodzaju i rodziny owadożernych roślin, której większość przedstawicieli rośnie w tropikach (głównie na pd. USA i w Meksyku). Miłośnicy mięsożernych roślin introdukowali kapturnicę purpurową w Szwajcarii, Irlandii, UK oraz w Niemczech (w Bawarii i na Łużycach).

              
Kapturnica purpurowa (Saracenia purpurea) - pokrój ogólny/ Źródło: Wikipedia               
Kapturnica purpurowa (Saracenia purpurea) - liście przekształcone w mechanizmy pułapkowe na owady/ Źródło: Wikipedia/ Źródło: Wikipedia

Kapturnica - urocza i niebezpieczna

Pytanie, czemu w Ameryce Północnej przedstawiciele typowo zwrotnikowych rodzin sięgają tak daleko na północ, aż po tajgę, wiąże się z innym pytaniem: czemu flora amerykańska jest tak bogata w porównaniu z europejską?
Czemu w lasach liściastych południowej Kanady rosną choiny, tulipanowce, błotnie i dzikie winorośle, a w Polsce nie? Przecież w Ameryce Północnej, tak samo jak w Eurazji, klimat ulegał silnym zmianom i znaczną część kontynentu przykrywał w swoim czasie lądolód, dokonując zagłady roślinności na tym terenie.
Odpowiedź na tak pozornie odległe pytania brzmi: to skutek przebiegu pasm górskich –  południkowego w Ameryce, a równoleżnikowego w Europie.
Południkowy przebieg Kordylierów sprawiał, że rośliny mogły „uciekać” przed zlodowaceniami na południe, szybszy był też ich powrót po ustąpieniu lodowca. Dzięki temu flora i fauna amerykańska poniosły dużo mniejsze straty niż to się stało w Europie, gdzie równoleżnikowy przebieg łańcuchów górskich utrudniał migrację organizmów, przyczyniając się do zupełnego wymarcia wielu taksonów.
Układ pasm górskich ułatwiał ucieczkę gatunkom ciepłolubnym, ale umożliwiał także pochód na południe taksonom borealnym (północnym). Zasiedlenie daleko na południu wysokich partii gór przez zimnolubne rodzaje (sosna Pinus, dąb Quercus) odbyło się właśnie dzięki południkowo ułożonym, ciągnącym się przez cały kontynent łańcuchom Kordylierów w Ameryce Północnej i Środkowej oraz Andów w Ameryce Południowej.

Jednak do ogromnego bogactwa flory amerykańskiej przyczynił się nie tylko układ pasm górskich. Klimat Ameryki Północnej, nawet w czasie silnych zlodowaceń, był nieco łagodniejszy od eurazjatyckiego. Pasy roślinności tundrowej i tajgowej były znacznie węższe, a w Appalachach trwały zbiorowiska lasów liściastych, zbliżone do współczesnych, w odległości ledwie 200 km od czaszy lodowca.

Adam Kapler
Pracownia Banku Nasion
PAN OB CZRB Powsin

Co nowego w portalu

150 lat obserwacji przyrody w USA – wcześniejsze zakwitanie roślin
Projekt płazowy
Rośliny Świąt Bożego Narodzenia
Pomóż tworzyć fenologiczną mapę Polski, zostań obserwatorem przyrody !
Z cyklu "Botanika w literaturze i sztuce" - "Przedwiośnie" jako Zielnik Żeromskiego
Pytania do eksperta
Kto nas ustrzeże przed powodzią ?
Fiordy w pigułce
Namorzynowe puzzle
Flora dawnych Pienin
Rośliny Wielkanocy
W czerwcu czerwce na czerwcu
Tajemnice kwiatu paproci
Okolice Pomiechówka
Kolibry na Alasce czyli ciepłe nazwy - zimne adresy
Wyniki konkursu
Zwycięzcy Konkursu
Święto Niepodległości okiem botanika
Klimat a sezonowe opadanie liści
Dary Trzech Króli
Walentyki
Przebiśnieg – wiara w odrodzenie
Prima Aprilis
Pojezierze Gostynińskie
Lipa niejedno ma imię
Wrzesień, wrzosy i wrzosowate
Cena genów
Gorące puzzle
Endemity a relikty
Figa i jej słodkie tajemnice
Skrzydlate miasto
Akcja: czeremcha amerykańska
Tajemnice krypt jasnogórskich
Ziarno prawdy o orkiszu
Lecą, lecą... paździerze
Bagnica - jedyna w swoim rodzaju
O jemiole pod jemiołą
Jak sasanka została zawilcem
Święto Zmarłych
Andrzejki
Powsin zaprasza
Lato w Powsinie
Green Card
Powsin zaprasza na Piknik Naukowy
Rośliny owadożerne zapraszają do Powsina
Murawy kserotermiczne - czas żniw
Jesień w Powsinie
Pogromcy much zapraszają do Powsina
150 urodziny Marii Curie-Skłodowskiej w Powsinie - koncert wśród kwiatów
Na ratunek ptakom
Poznaj zieloną Warszawę - wycieczka z przewodnikiem
W poszukiwaniu utraconego krajobrazu
Niezłe Ziółka
Listopadowe botanizowanie
Zima w Powsinie
Szukamy współpracowników!
Od prehistorii

Powstawanie kontynentów
Geologia ziem polskich
Temperatura
Wegetacja
Klimat a rozwój cywilizacji
Świadectwa
zmian klimatu


Geomorfologia - formy
Geomorfologia - regiony
Paleobotanika
Przyroda a klimat
Endemity a relikty
Zadania
Bioindykacja
i adaptacje


Bioindykacja
Adaptacje
Gry i zabawy
Zielniki

Jak wykonać zielnik?
Botanika w kulturze
Rok według roślin
Intrygujące rośliny
Konkurs
Gry i zabawy
Program

Ankieta - nauczyciele
Ankieta - uczniowie
Rozwijajmy razem portal
Uwagi - odpowiedzi
Kontakt

Słownik

Mapa serwisu

Szukaj

Partnerzy programu
Logo Fundusz
Logo Zielnik UW
Logo Biologia UW
Logo internet ART
Szkoła festiwalu nauki
© 2009 - 2024 Zielnik Wydziału Biologii UW; wszelkie prawa zastrzeżone